De eerste vrouwelijke hoofdredacteur in de 75-jarige geschiedenis van de krant: voor Rennie Rijpma werd het jubileumjaar van het Algemeen Dagblad ook een persoonlijke mijlpaal. Het werd ook tijd, vindt ze. Al was het maar als voorbeeldfunctie voor jonge mensen én omdat vrouwen soms andere keuzes maken.

Ze kwam tien jaar geleden binnen bij het AD, destijds een mannenbastion. Rijpma, die op 1 juli 2021 aantrad als hoofdredacteur: “De enige vrouwelijke leidinggevenden waren destijds de chef van AD Magazine en ik. Dat werd later beter, maar na een herschikking zaten er ineens weer vrijwel alleen mannen in de leiding. Nu heeft het AD drie vrouwelijke chefs tegenover zeven mannen. Idealiter is de verhouding fiftyfifty. In onze driekoppige hoofdredactie zitten wel weer twee vrouwen.”

En ja, dat maakt verschil. “We hadden onlangs een voorpagina met alleen maar vrouwen. Dat valt dan op. En bij een nieuwsvergadering die we een keer met alleen vrouwen hielden, viel nog iets anders op: mannen willen graag hun mening verkondigen, vrouwen stellen vooral vragen.”

Daarbij past een disclaimer, vindt Rijpma. Niet iedere vrouw is even vrouwelijk, en niet iedere man even mannelijk. “Ik kan, misschien ook wel omdat ik ben opgegroeid met broers, heel makkelijk one of the guys spelen. Terwijl ik me later pas realiseerde dat je je juist bewust moet zijn van je vrouwelijke kanten.”

Bovendien, zegt ze, gaat diversiteit veel verder dan het tellen van m/v-neuzen. “Ik benadruk regelmatig dat we divers moeten zijn in onze onderwerpkeuze en wie we opvoeren als interviewkandidaten. Daarnaast zijn we als redactie nog ontzettend wit; dat geeft blinde vlekken. Als krant moeten we een betere afspiegeling zijn van de maatschappij.”

In die maatschappij past het niet om als hoofdredacteur alles op eigen houtje te beslissen. Rijpma: “Ik voel de eindverantwoordelijkheid heel erg, maar ik heb me niet eenzaam gevoeld, en heb zeker niet het gevoel dat ik het alleen moet doen. Ik overleg veel met m’n twee adjunct-hoofdredacteuren, de chefs, met de directie en andere ADR-hoofdredacteuren.”

Dat past ook bij het credo van de geboren Friezin, die als ‘daadkrachtige verbinder’ te boek staat. “Het verbindende zit ’m vooral in een soort natuurlijke houding van: hoe kunnen we het samen doen?”

Die eigenschap ontwikkelde ze onder meer tijdens haar bijzondere studiecarrière: ze deed eerst maatschappelijk werk en ging daarna rechten studeren. “Bij maatschappelijk werk heb ik vooral goed leren luisteren en samenwerken, bij rechten heb ik systematisch leren denken. Grote problemen terugbrengen in stappen, dat helpt vaak.”

Die vervolgstappen voor het AD zijn al in 2021 bedacht, en zullen dit jaar meer merkbaar worden. Juist in alle online geweld is het belangrijk om de sociale component te blijven zoeken, vindt Rijpma. “Onze lezers zien de krant als huisvriend. We moeten dat gevoel, die liefde van de krantenlezer voor het sterke merk AD, nog meer overbrengen op onze online bezoeker, zodat ook de digitale bezoeker meer van het AD gaat houden.”

Ook haar tweede doel valt, hoe kan het ook anders, onder ‘samenwerking’. “We werken nu zesenhalf jaar samen met de regionale titels binnen de grote nieuwsorganisatie die ADR Nieuwsmedia is. In die samenwerking zit nog veel meer potentie.”

RENNIE RIJPMA (50)

HOOFDREDACTEUR AD SINDS 2021, WAAR ZE SINDS 2011 VOOR WERKT. DAARVOOR WAS ZE JOURNALIST EN CHEF BIJ PERSBUREAU ANP. 

Na haar benoeming klonk er louter applaus. Voor alle betrokkenen was Sylvia Cools, per 1 oktober 2021 hoofdredacteur van de Stentor, het logische én beste boegbeeld voor de trotse ADR-regiotitel. Ze was immers al adjunct-hoofdredacteur en daarnaast vanuit haar vorige werkkring (dertien jaar Omroep Gelderland) sterk geworteld in de journalistiek in Oost-Nederland.

“Ik heb heel even getwijfeld om te solliciteren”, blikt Cools terug. “Ben ik hier wel aan toe? En ga ik dit wel leuk vinden? Dat waren vragen die ik mezelf stelde.” Inmiddels kent ze het antwoord. “Het is waanzinnig leuk en eervol om deze functie te vervullen in een gebied waar onze lezers zich nog echt ‘lid van de krant’ noemen. De betrokkenheid, de verbondenheid met de regio is groot.”

Die betrokkenheid wil ze als hoofdredacteur verder uitbreiden. “De Stentor is al ontzettend multimediaal, maar naar mijn idee zijn we nog te veel aan het zenden. We hebben de reactiemogelijkheid onder artikelen weer aangezet, dat is al goed. De volgende stap is om ook actief met die reacties aan de slag te gaan. We gaan rond verkiezingen bijvoorbeeld met een oude Kever in de regio op pad en nemen dan lezers mee met de vraag: wat moet er gebeuren, waar loopt u tegenaan? Die persoonlijke verhalen van lezers kunnen voor ons ook weer het startpunt zijn voor nieuwe artikelen.”

Die brede blik op het nieuws ziet Cools het liefst ook op de Stentor-redactie. En dat gaat verder dan het aandeel vrouwen op de redactievloer. “Mijn voorganger, Allard Besse, was erg bezig met diversiteit; de helft van onze chefs is vrouw. Diversiteit is meer dan alleen man/vrouw. Ik vind het ook goed als er mensen uit diverse sectoren - dus niet alleen mensen die als schrijvend journalist zijn opgeleid - op een redactie werken.”

Daar is ze zelf een voorbeeld van. “Toen ik net overstapte van de omroep naar de krant kreeg ik in het begin de vraag: hoeveel woorden mag ik schrijven? Ik had geen idee, was erg beeldgericht en dacht in minuten en seconden. Gelukkig werken hier bij de Stentor slimme, ervaren mensen die me veel hebben geleerd over het maken van de krant.”

Dat teamgevoel, elkaar versterken en elkaars kwaliteiten optimaal benutten, zit sterk bij haar ingebakken. “Het zou kunnen dat de gemiddelde vrouw wat empathischer leiding geeft dan de gemiddelde man, maar ik ken ook veel empathische mannen. Volgens mij zit het ’m gewoon in het type mens. Ik probeer, ook in periodes dat we veel thuiswerken en er toch in slagen goede verhalen te maken, heel toegankelijk te zijn. Ik sta open voor mensen en andere meningen en wil vooral niet van bovenaf mijn ideeën opleggen. Ik wil mensen verder helpen, maar dat vind ik niet vrouwelijk. Wel menselijk.”

SYLVIA COOLS (44)

HOOFDREDACTEUR DE STENTOR SINDS 2021, WAAR ZE SINDS 2018 VOOR WERKT. DAARVOOR WAS ZE HOOFD NIEUWS BIJ OMROEP GELDERLAND.

Ze beleefde nogal een vuurdoop. Kamilla Leupen, sinds 1 januari 2021 hoofdredacteur van Het Parool, loodste in haar eerste jaar als eind­verantwoordelijke haar titel van een middag- naar een ochtendkrant. Tel daar de transitie naar digital first bij, het slopende thuiswerken en de moord op Peter R. de Vries die de redactie hard raakte, dan is de conclusie gerechtvaardigd dat het ‘een pittig jaar’ was.

Het Parool, met een rijke historie als verzetskrant, bereidde zich in 2021 voor op een nieuwe toekomst als ochtendkrant met tegelijkertijd een transitie naar digital first. “Natuurlijk was het wennen gedurende de overgang”, zegt Leupen. “Nu we helemaal digital first werken, zijn er meerdere deadlines per dag.”

Wat bleef: dagelijks ook met grote toewijding werken aan de papieren krant. De liefde voor de krant zat er bij Leupen al vroeg in. In 1999 kwam ze binnen als stagiair, destijds niet dromend van het hoofdredacteurschap. “Ik ben daar nooit mee bezig geweest. Ik dacht niet toen ik hier binnenkwam: ooit word ik hier de baas. Ik wilde vooral altijd mijn werk zo goed mogelijk doen.”

Dankzij haar loopbaan bij de krant (van stadsverslaggever tot chef en sinds 2015 adjunct-hoofdredacteur) groeide ze toch uit tot de ideale kandidaat om Ronald Ockhuysen op te volgen. “Ik vond dat de volgende hoofdredacteur een vrouw moest worden én iemand moest zijn die - vanwege alles wat moest gebeuren en vanwege de pandemie - de redactie al goed kende.”

Ze heeft de cultuur op de redactie sinds 1999 natuurlijk zien veranderen. “De redactie van Het Parool was altijd al een soort familie, maar in die tijd was er meer hiërarchie. Er waren vooral mannelijke leidinggevenden en er werden nog weleens dingen gezegd tegen vrouwen, ook tegen mij, die nu echt niet meer kunnen.”

Qua hiërarchie is er inmiddels wel wat veranderd en Leupen geeft op haar eigen manier leiding. “Ik kan vrij goed luisteren, sta open voor andere meningen, ik wil het met elkaar doen. Dat past bij de huidige tijd én het past bij mijn persoonlijkheid.”

Wat ook veranderd is: “Je ziet gelukkig steeds meer vrouwen in de top van organisaties. Dat er bij DPG Media drie vrouwelijke hoofdredacteuren in één jaar zijn bijgekomen, is geen toeval. Het is belangrijk voor de voorbeeldfunctie: jonge vrouwen zien dat je wel degelijk kunt opklimmen.”

De man-vrouwverhouding op de redactie, ook in leidinggevende functies, is nu in balans. Wat diversiteit betreft zijn er echter nog meer wensen. Leupen is blij met de aandacht van DPG Media voor diversiteitsbeleid. “Wij moeten als stadskrant meer een afspiegeling worden van de stad. Dat lukt in de krant al beter dan vroeger, maar op de redactie moet nog wel wat gebeuren.”

En intussen werkt de redactie van Het Parool vooral aan hoofdstedelijke ambities. Leupen: “Ik ben trots dat we ondanks de vele veranderingen elke dag opnieuw goede verhalen brengen. We willen ons nog nadrukkelijker richten op Amsterdam en het onmisbare online nieuwsmerk worden voor alles wat met Amsterdam te maken heeft.”

KAMILLA LEUPEN (49)

HOOFDREDACTEUR HET PAROOL SINDS 2021, WAAR ZE SINDS 1999 VOOR WERKT.